Mô hình điểm kiểm soát kê đơn và bán thuốc kê đơn: Giúp người dân sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả

(LSO) – Trong ngành y tế, đơn thuốc có ý nghĩa rất quan trọng cả về y khoa, kinh tế và pháp lý. Một đơn thuốc có nội dung đúng quy định sẽ giảm thiểu sự nhầm lẫn, sai sót trong cấp phát, sử dụng, tiết kiệm thời gian, chi phí điều trị cho bệnh nhân. Mô hình kiểm soát kê đơn, bán thuốc kê đơn có vai trò tích cực giúp người bệnh sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả.

Khảo sát trên 2.120 đơn thuốc tại 160 nhà thuốc, quầy thuốc cùng các cơ sở khám, chữa bệnh trên địa bàn thành phố Lạng Sơn và huyện Hữu Lũng năm 2018 cho thấy, không ít đơn chưa ghi đầy đủ, rõ ràng, chính xác các mục in trong đơn thuốc. Về thủ tục hành chính tại các cơ sở khám, chữa bệnh, một số chưa ghi đủ, đúng quy định về địa chỉ người bệnh; chưa ghi rõ chẩn đoán bệnh; không có chữ ký của bác sỹ khám bệnh; tên thuốc, nồng độ, hàm lượng, số lượng chưa chính xác; chưa ghi rõ thời điểm sử dụng thuốc. Đối với những đơn thuốc ngoại trú, tình trạng đơn thuốc có kê thuốc kháng sinh, thuốc tiêm, vitamin không cần thiết còn diễn ra. Chi phí trung bình cho mỗi đơn thuốc là 174.178 đồng. Đáng nói, nhận thức của người bán thuốc và người mua thuốc còn chưa đầy đủ, nhất là đối với thuốc kháng sinh.

Quản lý nhà thuốc Ánh Nguyệt, thành phố Lạng Sơn nhận dữ liệu và phần mềm quản lý nhà thuốc

Để giải quyết những vấn đề trên, tháng 8/2018, nhóm nghiên cứu do Dược sĩ chuyên khoa II Phan Lạc Hoài Thanh, Phó Giám đốc Sở Y tế  làm chủ nhiệm triển khai mô hình điểm kiểm soát kê đơn, bán thuốc kê đơn để sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả trên địa bàn tỉnh. Mục tiêu của đề tài là đánh giá thực trạng hoạt động kê đơn, bán thuốc kê đơn trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đó xây dựng và triển khai mô hình điểm kiểm soát kê đơn, bán thuốc kê đơn để sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả, góp phần giảm tình trạng kháng kháng sinh, lạm dụng thuốc.

Triển khai mô hình, sau khi khảo sát, đánh giá thực trạng, từ tháng 8/2018, nhóm nghiên cứu phối hợp với nhà mạng Viettel cung cấp phần mềm quản lý nhà thuốc VIETTEL PMS cho các cơ sở bán lẻ thuốc trên địa bàn tỉnh. Đồng thời  hướng dẫn sử dụng và triển khai phần mềm kết nối mạng cho các cơ sở cung ứng thuốc, quầy thuốc, trạm y tế xã trên địa bàn tỉnh. Phần mềm giúp nhà thuốc liên thông đơn thuốc, phiếu nhập trả với hệ thống dược Quốc gia. Đồng thời quản lý các nhà thuốc, kho, công tác bán thuốc, đưa ra thống kê, báo cáo theo thời gian tùy chọn.

Việc truy cập, khai thác thông tin được bảo mật tùy theo vai trò, nhiệm vụ của từng nhà thuốc, đảm bảo phục vụ công cộng nhưng vẫn an toàn về thông tin. Phần mềm quản lý nhà thuốc có tính năng tra cứu doanh thu, hóa đơn, báo cáo trong ngày, thuốc sắp hết hạn, biểu đồ doanh thu, thông tin khách hàng…. Đối với nhà thuốc, nó giúp tin học hóa hoạt động quản lý bán hàng, kho, hóa đơn, tiền mặt, quản lý hệ thống chuỗi nhà thuốc, quầy thuốc; quản lý hoạt động của nhân viên, hạn chế thất thoát; giảm thời gian, chi phí làm việc. Với cơ quan quản lý nhà nước, phần mềm giúp quản lý đầu vào, đầu ra của nhà thuốc, kiểm soát giá, xuất xứ, hạn sử dụng. Đặc biệt, người dân và xã hội có thể dễ dàng tra cứu, truy xuất nguồn gốc, hạn chế mua phải thuốc giả, thuốc kém chất lượng.

Chị Nguyễn Thị Nguyệt, chủ quầy thuốc Ánh Nguyệt, đường Văn Vỉ, phường Chi Lăng, thành phố Lạng Sơn cho biết: Phần mềm quản lý nhà thuốc dễ sử dụng và hữu ích đối với tôi trong việc quản lý hàng hóa, đơn thuốc của người mua. Hằng ngày, tôi đều cập nhật các thông tin dữ liệu theo yêu cầu, vì thế, khi cần kiểm tra, báo cáo, tôi không mất nhiều thời gian lật lại sổ sách như trước đây.

Song song với đó, tháng 4/2019 nhóm nghiên cứu tổ chức 4 lớp tập huấn cho 120 bác sỹ thực hiện kê đơn trong các cơ sở y tế công lập và tư nhân trên địa bàn thành phố Lạng Sơn và huyện Hữu Lũng. Nội dung phổ biến văn bản pháp luật và quy định liên quan đến việc kê đơn thuốc, cập nhật thông tin về sử dụng kháng sinh, kháng kháng sinh. Tổ chức tập huấn cho 160 người bán thuốc về quy định liên quan đến việc bán thuốc kê đơn, việc cần thiết phải thuyết phục người bệnh mua đủ đơn thuốc, dùng đủ liều, đặc biệt đối với thuốc kháng sinh. Cùng đó, xây dựng các phóng sự, đăng tải thông tin trên Đài Phát thanh – Truyền hình tỉnh, trang thông tin điện tử Sở Y tế, phát tờ rơi nhằm nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả.

Dược sĩ chuyên khoa II Phan Lạc Hoài Thanh, Phó Giám đốc Sở Y tế cho biết: Sau khi triển khai mô hình điểm điểm kiểm soát kê đơn, bán thuốc kê đơn để sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả tại tỉnh Lạng Sơn, việc tuân thủ yêu cầu chung của một đơn thuốc, thủ tục hành chính trong ghi đơn thuốc, cách ghi tên thuốc trong đơn, hướng dẫn dùng thuốc, đơn được kê là thuốc đạt từ 96% đến 100%. Các đơn thuốc có kháng sinh, vitamin, thực phẩm chức năng giảm thấy rõ. Chi phí tiền thuốc giảm xuống còn 146.859 đồng/đơn. Hệ thống phần mềm quản lý nhà thuốc được 100%  nhà thuốc trên địa bàn tỉnh cài đặt và cập nhật thông tin thường xuyên lên cổng dữ liệu quốc gia.

Kiểm soát hoạt động kê đơn và bán thuốc kê đơn là một trong những nội dung trong chiến lược quốc gia phát triển ngành dược giai đoạn đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Với những ý nghĩa thiết thực, đề tài đã được Hội đồng khoa học tỉnh nghiệm thu. Thời gian tới, nhóm nghiên cứu tiếp tục ứng dụng thành tựu của đề tài vào thực tiễn nhằm góp phần làm tốt công tác chăm sóc sức khỏe cho người dân trên địa bàn tỉnh.