Thách thức đối với công tác dân số trong tình hình mới

(LSO) – Thời gian qua, công tác dân số – kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) trên địa bàn tỉnh gặp nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi nhiều giải pháp mang tính bền vững, góp phần nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn.

Từ năm 2018 đến nay, ngành DS-KHHGĐ tỉnh có nhiều biến động về tổ chức bộ máy và con người. Cụ thể: từ tháng 10/2018, trung tâm DS-KHHGĐ cấp huyện được sáp nhập vào trung tâm y tế cấp huyện. Việc này gây nên sự xáo trộn nhất định trong công tác bởi các trung tâm DS-KHHGĐ mất một thời gian ổn định tổ chức bộ máy, con người. Cùng với đó, đội ngũ cộng tác viên dân số cũng giảm đáng kể về số lượng. Cụ thể, trước năm 2020, đội ngũ cộng tác viên dân số của tỉnh thường xuyên duy trì trên 2.700 người, theo Nghị quyết 02 ngày 30/3/2020 của HĐND tỉnh quy định số lượng, mức phụ cấp chức danh đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, cấp thôn, tổ dân phố có hiệu lực thi hành từ ngày 10/4/2020 thì cộng tác viên dân số không được hưởng phụ cấp, do đó hiện tại, đội ngũ cộng tác viên dân số chỉ còn gần 2.000 người. Ông Lành Văn Chi, cán bộ phụ trách Phòng Dân số, Trung tâm Y tế huyện Chi Lăng cho biết: Huyện Chi Lăng hiện có hơn 200 cộng tác viên dân số. Đội ngũ này được coi là “cánh tay nối dài” đến cơ sở. Do nguồn phụ cấp không còn nên nhiều cộng tác viên, thậm chí có nhiều cộng tác viên hoạt động lâu năm, nhiệt tình đã nghỉ ảnh hưởng đến việc triển khai thực hiện công tác DS-KHHGĐ của huyện.

Cán bộ phụ nữ thị trấn Na Sầm, huyện Văn Lãng, tuyên truyền chính sách DS-KHHGĐ cho nhân dân

Bên cạnh việc thiếu hụt cộng tác viên dân số, công tác dân số của tỉnh cũng đang gặp nhiều thách thức khi tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn đang ở mức cao so với mặt bằng chung của cả nước. Cụ thể, tỷ số giới tính khi sinh trên địa bàn từ năm 2017 đến nay đều dao động ở mức từ 115 đến 116,7 trẻ trai/100 trẻ gái. Đặc biệt, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên trên địa bàn đang gia tăng ở mức báo động do đời sống của người dân ngày càng nâng cao; tư tưởng trọng nam khinh nữ, ưa thích đông con vẫn còn tồn tại. Có một thực tế đáng buồn hiện nay là tỷ lệ đảng viên, cán bộ, công chức sinh con thứ 3 trở lên này càng gia tăng. Theo thống kê của ngành dân số, từ năm 2016 đến năm 2019, toàn tỉnh có 352 đảng viên và cán bộ, công chức sinh con thứ 3 trở lên (gần bằng số lượng đảng viên, cán bộ sinh con thứ 3 trở lên từ năm 2008 đến năm 2015).

Ông Nguyễn Quang Bằng, Phó Chi Cục trưởng phụ trách Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh cho biết: Để giải quyết tình trạng thiếu hụt cộng tác viên, Chi cục DS-KHHGĐ đã có nhiều văn bản kiến nghị, đề nghị Tổng Cục DS-KHHGĐ và các ban, ngành liên quan về việc thay thế Thông tư 05/TT-BYT ngày 14/5/2008 của Bộ Y tế về hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức bộ máy DS-KHHGĐ ở địa phương cho phù hợp với tình hình tổ chức bộ máy thực hiện công tác dân số hiện nay, nhất là vấn đề quy định rõ chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của đội ngũ cộng tác viên dân số thôn bản. Đối với việc mất cân bằng giới tính khi sinh, đơn vị tiếp tục phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể liên quan đa dạng hóa hoạt động truyền thông; phối hợp với Thanh tra Sở Y tế tăng cường kiểm tra các cơ sở siêu âm sản khoa về việc nghiêm cấm công bố giới tính thai nhi. Đặc biệt, tăng cường tuyên truyền cho cán bộ, đảng viên, công chức không nên sinh con thứ 3 trở lên.

Trước những khó khăn, thách thức trên đòi hỏi cần có những giải pháp mang tính bền vững, lâu dài để giải quyết. Ông Phan Lạc Hoài Thanh, Phó Giám đốc Sở Y tế cho biết: Để đáp ứng được nhu cầu và nhiệm vụ của công tác dân số trong tình hình mới, Sở Y tế tiếp tục tham mưu cho các cấp có thẩm quyền củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác dân số theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, hiệu quả; bảo đảm sự quản lý chuyên môn thống nhất từ cơ sở. Bên cạnh đó, Sở Y tế sẽ tiếp tục tham mưu xây dựng chính sách và kêu gọi sự tham gia của các doanh nghiệp vào công tác DS-KHHGĐ theo hình thức xã hội hóa; tăng cường đầu tư cho Chương trình mục tiêu Y tế – Dân số để công tác DS-KHHGĐ đạt được nhiều thành công trong lĩnh vực nâng cao chất lượng dân số.