Bước chuyển trong phát triển kinh tế tập thể

(LSO) – Sau quãng thời gian dài ngụp lặn trong gian khó, đến nay, lĩnh vực kinh tế tập thể mà nòng cốt là các hợp tác xã (HTX) trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến rõ nét.

     Khó đủ đường

Theo số liệu của Liên minh HTX tỉnh, năm 2012, toàn tỉnh có hơn 300 HTX đăng ký hoạt động. Số HTX đăng ký nhiều song thực tế số duy trì hoạt động chưa được 30% (nhiều HTX ngừng hoạt động từ lâu nhưng chưa tiến hành giải thể hoặc chuyển đổi hình thức hoạt động theo luật mới); tổng số vốn hoạt động của các HTX hơn 90 tỷ đồng; doanh thu bình quân mỗi HTX đạt khoảng 500 triệu đồng/năm; thu nhập bình quân của thành viên, người lao động đạt 3 triệu đồng/tháng. Số HTX hoạt động khá, tốt chiếm 30%; HTX yếu, kém chiếm 20%, còn lại là hoạt động cầm chừng, trung bình.

Mô hình trồng lúa Nhật ở Hợp tác xã Trấn Ninh, huyện Văn Quan đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người nông dân

Hoạt động của các HTX gặp nhiều khó khăn. Khó khăn đầu tiên đến từ chính các HTX. Phần lớn các HTX đều có quy mô nhỏ, lẻ, ít vốn; thiếu kinh nghiệm trong hoạt động sản xuất kinh doanh; chưa áp dụng khoa học kỹ thuật; cạnh tranh thị trường… Ông Liễu Trần Hùng, Giám đốc HTX Phương Đông, huyện Văn Quan cho biết: HTX hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, dịch vụ thương mại. Tuy nhiên, chăn nuôi chủ yếu tập trung vào nuôi lợn, quy mô nhỏ, lẻ theo mô hình hộ thành viên tự nuôi nên nhiều năm không nâng cao được giá trị hoạt động. Khi HTX có ý định mở rộng sản xuất kinh doanh theo hướng hàng hóa tập trung thì gặp ngay phải bài toán thiếu vốn.

Bên cạnh những khó khăn nội tại từ các HTX thì một số nguyên nhân khác ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển kinh tế tập thể như: công tác chỉ đạo phát triển HTX ở một số nơi còn chưa được quan tâm sâu sát; các chính sách tiếp cận vốn vay ưu đãi, đất đai, thị trường, chuyển giao khoa học kỹ thuật còn chưa tới gần được với các HTX….

      Năng động vượt khó

Không lùi bước trước những khó khăn, nhiều HTX đã nỗ lực vượt khó, nhạy bén trong hoạt động để vươn lên phát triển. Trường hợp HTX Trấn Ninh, huyện Văn Quan là một ví dụ.

Ông Hoàng Lê Hoan, Giám đốc HTX cho biết: Hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực dịch vụ nông nghiệp nhưng không chỉ dừng lại ở việc cung ứng dịch vụ, những năm gần đây, HTX thường xuyên tìm tòi, học hỏi để đưa những giống cây trồng mới vào sản xuất để nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp cho bà con. Cụ thể, năm 2017, HTX đã đưa vào trồng khảo nghiệm 1,7 ha lúa Nhật TBJ3. Mặc dù mới đưa vào trồng, còn ít kinh nghiệm, kỹ thuật, song năng suất, giá trị thóc vẫn cao hơn lúa thường 1,5 lần. Đến năm 2018, HTX phát triển đại trà giống lúa Nhật trên diện tích 37 ha. Năng suất đạt khoảng 2 – 2,7 tạ/sào tùy từng vụ. Không chỉ tăng năng suất mà giá trị cũng tăng gấp đôi, bình quân thu mua 11.000 đồng/kg thóc, còn giá gạo Nhật bán ra ngoài thị trường cũng được gần 30.000 đồng/kg. Doanh thu năm 2018 của HTX ước đạt trên 3 tỷ đồng, cao gần gấp đôi năm 2017 và gấp 10 lần so với 3 năm trước đây.

Thu hoạch nghệ đen ở tổ hợp tác xã Hồng Phong, huyện Cao Lộc

Bên cạnh HTX Trấn Ninh, nhiều HTX khác trên địa bàn cũng đã năng động, nhạy bén trong sản xuất, tăng cường liên kết, chủ động thị trường để nâng cao hiệu quả hoạt động. Điển hình như: HTX Hợp Thịnh, huyện Cao Lộc với mô hình nuôi lợn, trồng cây dược liệu; HTX thủy sản Lê Hồng Phong, huyện Bắc Sơn với mô hình nuôi cá; HTX Phượng Hoàng, huyện Chi Lăng với mô hình trồng cây ăn quả…

Bên cạnh sự nỗ lực vượt khó của các HTX, những năm gần đây, nhiều chính sách hỗ trợ đã đến gần hơn các HTX. Ông Vy Kim Truyền, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết: Tỉnh đã thành lập quỹ hỗ trợ phát triển để giúp các HTX tiếp cận nguồn vốn ưu đãi; các cơ quan chuyên môn đã phối hợp tổ chức tuyên truyền, tập huấn nâng cao trình độ lãnh đạo, điều hành HTX; hỗ trợ kinh phí để các HTX tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại cả trong và ngoài tỉnh…

Với sự nỗ lực của các HTX, sự quan tâm, hỗ trợ của nhà nước, kinh tế tập thể của tỉnh 3 năm trở lại đây có chuyển biến rõ nét. Tính đến hết năm 2018, toàn tỉnh có 220 HTX với tổng số vốn đăng ký trên 274 tỷ đồng; doanh thu bình quân đạt 900 triệu đồng/HTX; thu nhập bình quân người lao động đạt 4 – 5 triệu đồng/tháng. Qua 3 tháng đầu năm 2019, toàn tỉnh có 10 HTX thành lập mới.