Đình Lập: Gìn giữ nét đẹp trang phục truyền thống của người Dao Thanh Y

– Hiện nay, huyện Đình Lập là địa phương duy nhất trên địa bàn tỉnh có dân tộc Dao Thanh Y sinh sống. Cùng với tiếng nói, trang phục truyền thống là một trong những di sản văn hóa độc đáo, mang đậm nét đặc trưng của người Dao Thanh y nơi đây. Chính vì vậy, thời gian qua, các cấp, ngành trên địa bàn huyện đã có nhiều giải pháp thiết thực gìn giữ nét đẹp văn hóa này.

Mặc dù tuổi đã cao, đôi mắt không còn tinh anh, đôi tay không còn nhanh nhẹn như thời con gái nhưng bà Lý Tài Múi, 76 tuổi, ở thôn Nà Nát, xã Châu Sơn, huyện Đình Lập vẫn miệt mài, tỉ mẩn với từng đường kim, mũi chỉ, từng họa tiết trang trí trên chiếc áo truyền thống. Bà Múi cho biết: Từ khi mới 15 tuổi, tôi đã được bà, mẹ dạy may, thêu. Tôi rất tự hào về trang phục của dân tộc mình. Để gìn giữ những nét đẹp này, tôi đã truyền nghề cho các con, cháu và may trang phục bán cho những người cần.

Hiện nay, trang phục của người Dao Thanh Y xã Châu Sơn vẫn được những người cao tuổi lưu giữ và trao truyền. Trang phục người Dao có màu sắc sặc sỡ, đa dạng về các họa tiết hoa văn trang trí như: hình cỏ, cây, hoa, chim, rồng… với các loại chỉ ngũ sắc, thêu trên nền vải đen, chàm hoặc trắng. Thể hiện mong ước một cuộc sống phú quý, hạnh phúc, gia đình khỏe mạnh. Để có được một bộ quần áo thêu thủ công, bà con phải làm khoảng từ 2 đến 3 tháng.

Đối với bộ trang phục của người nữ Dao Thanh Y gồm: áo, yếm, thắt lưng, quần, khăn, mũ, xà cạp cùng đồ trang sức. Áo nữ được may kiểu tay rộng, có đáp khoanh vải đỏ rộng khoảng 15 cm ở cửa tay. Cổ áo tròn, thấp, thêu hình chữ vạn và được phân biệt với nẹp ngực. Áo không có khuy mà dùng dây lưng buộc. Quần nữ được may ngắn, mặc đến ngang đùi. Đối với trang phục nam của người Dao Thanh Y gồm hai loại áo:  Áo ngắn và áo dài có thể là áo cánh, áo 5 thân được nhuộm màu nâu hoặc chàm. Quần của đàn ông người Dao Thanh Y thường may theo kiểu cạp lá tọa.

Được biết, xã Châu Sơn hiện có 83 hộ với 438 người Dao Thanh Y. Để gìn giữ trang phục truyền thống, từ năm 2017 đến nay, chính quyền và xã đã chỉ đạo các trường học trên địa bàn khuyến khích học sinh mặc trang phục truyền thống. Dịp khai giảng năm học 2021-2022, trên 80% học sinh người Dao Thanh Y trong xã mặc trang phục truyền thống. Em Voong Khai Linh, học sinh lớp 6, Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS xã Châu Sơn cho biết: Em rất vui và tự hào khi được mặc trang phục quê mình khi tới trường. Điều này luôn nhắc nhở em phải biết trân trọng, gìn giữ bản sắc văn hóa của dân tộc mình.

Bà Lã Thị Ký, Phó Chủ tịch UBND xã Châu Sơn cho biết: Thời gian qua, cấp uỷ, chính quyền xã đã vận động, khuyến khích người dân gìn giữ những nét đẹp, văn hoá truyền thống, truyền dạy lại cách may, thêu trang phục truyền thống và mặc trang phục truyền thống vào các cuộc họp thôn, xã, các buổi sinh hoạt văn hóa, văn nghệ…  Đến nay, trong các lễ hội, sự kiện kỷ niệm lớn của xã, 100% bà con người Dao đều mặc trang phục truyền thống.

Không riêng xã Châu Sơn, thời gian qua, các cấp, ngành và người dân tộc Dao Thanh Y trên địa bàn huyện Đình Lập đã tích cực bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của trang phục của dân tộc mình. Hiện nay, trên địa bàn huyện Đình Lập có hơn 1.200 người Dao Thanh Y, tập trung ở 8 thôn thuộc 2 xã: Châu Sơn và Bắc Lãng. 100% bà con người Dao Thanh Y vẫn duy trì mặc trang phục dân tộc mình trong ngày lễ, tết, lễ hội đặc biệt là trong ngày cưới… Đặc biệt, trong huyện vẫn có 4 nghệ nhân am hiểu  và thường xuyên truyền dạy nghề may truyền thống.

 Để có được những kết quả đó, thời gian qua, UBND huyện Đình Lập đã và đang thực hiện nhiều giải pháp bảo tồn trang phục người Dao Thanh Y. Cụ thể, thực hiện Kế hoạch 117/KH- UBND, ngày 3/7/2019 của UBND tỉnh về Thực hiện Đề án “Bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, UBND huyện đã chỉ đạo các xã có đồng bào Dao sinh sống đẩy mạnh tuyên truyền, khuyến khích người dân tộc Dao mặc trang phục truyền thống trong các dịp lễ, tết, cưới hỏi; chỉ đạo các trường học trên địa bàn các xã: Châu Sơn, Bắc Lãng triển khai cho 100% học sinh mặc trang phục truyền thống vào những ngày lễ; phối hợp với ngành chức năng thống kê, đánh giá thực trạng trang phục người Dao Thanh Y; xây dựng gần 10 tin, bài, phóng sự quảng bá về bản sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn

Bà Hoàng Thị Kim Hoạt, Trưởng Phòng Văn hóa – Thông tin huyện cho biết: Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền nâng cao ý thức Nhân dân trong việc gìn giữ giá trị văn hóa các dân tộc trên địa bàn, trong đó có người Dao Thanh Y. Đặc biệt, sẽ chú trọng nghiên cứu mở các lớp truyền dạy nghề may, thêu trang phục truyền thống…

Với sự nỗ lực của cấp ủy, chính quyền địa phương sự đồng lòng của Nhân dân, tin rằng những nét đẹp văn hóa của cộng đồng Dao Thanh Y sẽ tiếp tục được gìn giữ và phát triển, góp phần làm giàu thêm kho tàng văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc Xứ Lạng.