Những điều cần biết về xét nghiệm Covid-19

LSO-Bệnh Covid-19 là bệnh truyền nhiễm cấp tính thuộc nhóm A do vi rút SARS-CoV-2 gây ra. Bệnh lây truyền từ người sang người. Thời gian ủ bệnh trong khoảng 14 ngày. Người mắc bệnh có triệu chứng viêm đường hô hấp cấp tính: sốt, ho, khó thở, có thể dẫn đến viêm phổi nặng, suy hô hấp cấp và tử vong, đặc biệt ở những người có bệnh lý nền, mạn tính. Một số người nhiễm vi rút SARS-CoV-2 có thể có biểu hiện lâm sàng nhẹ không rõ triệu chứng nên gây khó khăn cho việc phát hiện. Đến nay, bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và vắc xin phòng bệnh. Tại Việt Nam đến ngày 31/3/2020 đã ghi nhận hơn 200 ca mắc tại các tỉnh, thành phố ở cả miền Bắc, miền Trung, miền Nam với các trường hợp mắc xâm nhập từ nhiều quốc gia và lây truyền thứ phát trong nước. 

Phòng xét nghiệm Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương- Ảnh: WHO

Việc xét nghiệm có ý nghĩa lớn trong công tác phòng chống dịch. Theo quy định của Bộ Y tế, xét nghiệm Covid -19 nhằm hai mục đích là: chẩn đoán nhiễm vi rút SARS-CoV-2 và giám sát dịch tễ học bệnh Covid -19. Hiện nay, nước ta đang thực hiện xét nghiệm khẳng định và xét nghiệm sàng lọc Covid -19. Đến ngày 21/3/2020, cả nước có 22 phòng xét nghiệm được Bộ Y tế đã cho phép xét nghiệm khẳng định mắc Covid -19. Kỹ sư Nguyễn Đức Tiến, Trưởng khoa Xét nghiệm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết: Các phòng xét nghiệm phải tuân thủ quy trình, phương pháp xét nghiệm theo hướng dẫn của nhà sản xuất sinh phẩm chẩn đoán, khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)/Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (USCDC );  đảm bảo chất lượng xét nghiệm và an toàn sinh học; đối với phòng xét nghiệm khẳng định, phải có cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện phù hợp để thực hiện xét nghiệm Realtime RT-PCR; cán bộ xét nghiệm được tập huấn về kỹ thuật xét nghiệm và an toàn sinh học; phòng xét nghiệm đảm bảo an toàn sinh học cấp II hoặc có phòng tách mẫu áp lực âm; được Viện Vệ sinh dịch tễ hoặc Viện Pasteur theo phân vùng phụ trách đánh giá xác nhận đủ năng lực xét nghiệm khẳng định. Lạng Sơn chưa có phòng xét nghiệm Covid -19.

Giám sát ca bệnh nghi ngờ, ca bệnh xác định, người tiếp xúc gần, ổ dịch…là công việc vô cùng quan trọng trong công tác phòng, chống bệnh truyền nhiễm, trong đó, việc lấy mẫu, bảo quản và vận chuyển bệnh phẩm để xét nghiệm là quy trình được quy định nghiêm ngặt. Theo báo cáo của Khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, từ đầu năm 2020 đến nay, ngành y tế tỉnh đã thực hiện giám sát chặt chẽ tại cửa khẩu kết hợp giám sát tại cơ sở y tế và cộng đồng thông qua đo thân nhiệt, quan sát thực tế; giám sát, tổ chức điều tra dịch tễ, lẫy mẫu xét nghiệm, lập danh sách tất cả các ca bệnh nghi ngờ và đến ngày 30/3/2020 đã lấy mẫu, bảo quản và vận chuyển 237 mẫu bệnh phẩm đến Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương để xét nghiệm. Bệnh phẩm nghi nhiễm Covid -19 phải được thu thập bởi các nhân viên y tế đã được tập huấn về thu thập mẫu bệnh phẩm, họ phải được trang bị  phương tiện bảo vệ như: khẩu trang y tế chuyên dụng N95, mũ, kính bảo hộ, quần, áo, găng tay 2 lớp, ủng và các dụng cụ y tế để lấy mẫu.

Bệnh phẩm thu thập bắt buộc phải lấy tối thiểu 1 mẫu bệnh phẩm đường hô hấp, có thể lấy thêm 1 mẫu máu; các loại mẫu gồm bệnh phẩm đường hô hấp trên (thu thập tại ngày 0 đến ngày 7 sau khi khởi bệnh), bệnh phẩm đường hô hấp dưới (thu thập tại ngày 0 đến ngày 14 sau khi khởi bệnh) và mẫu máu toàn phần (3-5 ml) ở giai đoạn cấp (thu thập tại ngày 0 đến ngày 7 sau khi khởi bệnh) và mẫu máu giai đoạn hồi phục (thu thập tại ngày 14, 21 sau khi khởi bệnh). Bác sỹ Dương Anh Dũng, Trưởng khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết: Bệnh phẩm được bảo quản tại 2-8°C và chuyển tới phòng xét nghiệm trong thời gian sớm nhất, đảm bảo không quá 48 giờ sau khi thu thập. Nếu do điều kiện không thể chuyển mẫu trong vòng 48 giờ sau khi thu thập, mẫu phải được bảo quản âm 70°C, khi vận chuyển phải được giữ đông băng trong quá trình vận chuyển đến phòng xét nghiệm. Tại đây, họ sử dụng kỹ thuật xét nghiệm sinh học phân tử để khẳng định các trường hợp mắc Covid -19. Quy trình xét nghiệm theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới hoặc cơ quan kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ. Trường hợp kết quả xét nghiệm dương tính thì cơ sở xét nghiệm thông báo kết quả cho Ban Chỉ đạo phòng chống dịch Covid -19 địa phương và báo cáo Ban chỉ đạo Quốc gia.

Tại địa bàn tỉnh Lạng Sơn, tính đến 16 giờ ngày 30/3/2020 chưa ghi nhận trường hợp mắc Covid-19. Các cơ sở cách ly tập trung của tỉnh đã tổ chức cách ly cho 3.232 người, trong đó, 2.548 người đã hoàn thành cách ly và trở về với gia đình, 684 người đang được tiếp tục theo dõi sức khỏe hằng ngày theo quy định.