Chàng trai trẻ gìn giữ làn điệu then

LSO-Có dịp tham gia buổi tập luyện hát then của Câu lạc bộ Đàn và hát dân ca thị trấn Cao Lộc, tôi được gặp gỡ anh Hoàng Việt Bình, một chàng trai trẻ sinh năm 1988 – là “giáo viên” trực tiếp hướng dẫn hát then cho các thành viên trong CLB. Qua tiếp xúc và trò chuyện lần này, tôi càng thấu hiểu hơn về lòng nhiệt huyết và niềm đam mê mà anh Bình dành cho nghệ thuật dân ca truyền thống, đặc biệt là làn điệu hát then của dân tộc Tày, Nùng.

Sinh ra tại mảnh đất Nam La, huyện Văn Lãng, trong một gia đình có bà nội là nghệ nhân hát then, ngay từ nhỏ, những làn điệu hát then trữ tình, tha thiết của bà đã thấm sâu vào tâm hồn của chàng trai người Tày. Cũng từ đó, trong lòng anh ẩn chứa tình yêu mãnh liệt với nghệ thuật dân ca truyền thống đậm chất dân tộc này. Có niềm đam mê và năng khiếu nghệ thuật,  anh Bình tham gia các cuộc thi ca hát từ khi còn là học sinh và giành được huy chương bạc (HCB) Liên hoan nghệ thuật thiếu nhi miền núi toàn quốc, Giải nhất cuộc thi hát dân ca của tỉnh. Những năm tháng là sinh viên trên giảng đường Đại học Văn hóa Hà Nội, với tuổi trẻ dám nghĩ, dám làm, anh Bình cùng với Đoàn thanh niên nhà trường thành lập Câu lạc bộ Nghệ thuật truyền thống của trường, đây là nơi hội tụ của hơn 100 thành viên trẻ cùng sở thích là đam mê ca hát và nêu cao giá trị văn hóa dân tộc. Cũng bởi tình yêu với nghệ thuật ca hát, mà những cuộc thi anh tham gia đều đạt được giải thưởng: huy chương vàng (HCV) Liên hoan tiếng hát Hoa phượng đỏ toàn quốc do Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức; HCB Liên hoan văn hóa thể thao các trường dân tộc nội trú toàn quốc…

Nhận thấy hát then là một trong những nét nghệ thuật góp phần làm nên bản sắc văn hóa Xứ Lạng, mặt khác lại là món ăn tinh thần quý giá của đồng bào vùng cao, nhưng những người bảo tồn và phát huy làn điệu hát then lại không có nhiều, chủ yếu là những nghệ nhân đã lớn tuổi. Quyết tâm gìn giữ làn điệu dân ca truyền thống từ thế hệ trước, và đưa hát then đến với đông đảo thế hệ thanh niên hiện nay, nên sau khi ra trường và công tác tại Sở Thông tin – Truyền thông, với tất cả tâm huyết của mình, anh Hoàng Việt Bình đã đi tiên phong trong chủ trương của Hội Bảo tồn dân ca các dân tộc tỉnh Lạng Sơn thành lập CLB Dân ca xung kích các dân tộc tỉnh mang tên Nộc Én (Chim én) do anh chủ nhiệm. Ngoài CLB Nộc Én, anh Bình còn nhận giảng dạy cho một số lớp như : CLB Đàn và hát then thị trấn Cao Lộc, CLB thôn Trung cấp, xã Mai Pha, CLB Hát then phường Vĩnh Trại… Điểm đặc biệt của các CLB này là những thành viên nòng cốt tham gia đều là những thanh niên trẻ tuổi, có niềm đam mê với hát then, liên tục tập luyện nhằm đưa những tiết mục xuất sắc để phục vụ đông đảo bà con. Chị Chu Thị Kim, thành viên CLB Đàn và hát dân ca thị trấn Cao Lộc cho biết, nhờ lòng nhiệt huyết và tinh thần trách nhiệm của anh Bình mà các học viên trẻ trong CLB không những đã có thể hát then và gảy đàn tính một cách nhuần nhuyễn, mà còn hiểu thêm ý nghĩa nhắn nhủ, tâm tình trong mỗi làn điệu then về tình cảm con người và tình yêu dân tộc. Năm 2012, anh Hoàng Việt Bình tham gia Liên hoan tiếng hát then toàn quốc và giành được giải thưởng kép, giành Giải A và Giải thưởng “ Nghệ nhân trẻ tuổi nhất”. Ngay sau đó, anh Bình được nhận Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh về thành tích góp phần “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. Anh Bình tâm sự, hát then kết hợp với đàn tính là loại hình diễn xướng, mang đậm màu sắc tín ngưỡng và gắn chặt với đời sống tâm linh của đồng bào dân tộc Tày, Nùng. Chính lời ca giản dị, mộc mạc như vậy đã vun đắp tình yêu quê hương, yêu dân tộc trong tâm hồn mỗi người con xứ Lạng. Được trực tiếp nghe anh Bình vừa gảy đàn tính điêu luyện, kết hợp với giọng hát du dương, trữ tình, tôi cảm nhận rõ niềm đam mê, khát khao gìn giữ và bảo tồn nghệ thuật hát then trong con người của chàng thanh niên trẻ tuổi này.

Nhạc sĩ Hoàng Huy Ấm, Phó Chủ tịch Hội Bảo tồn dân ca tỉnh chia sẻ, loại hình hát then nói riêng và nghệ thuật truyền thống nói chung đang dần bị mai một khi lớp trẻ hiện nay bị thu hút bởi dòng nhạc trẻ sôi động. Để nhạc dân ca truyền thống được phát huy hơn nữa rất cần những thanh niên trẻ tuổi như anh Bình, giàu nhiệt huyết và có tinh thần bảo vệ vốn văn hóa dân tộc. Hy vọng rằng thế hệ kế tiếp sẽ gìn giữ và đưa làn điệu then đến với đông đảo người dân, tạo nên điểm nhấn trong văn hóa xứ Lạng.